تاثیر سطوح مختلف نیکل بر فعالیت آنزیم اوره آز و رشد دو گیاه گندم و ذرت در خاک های آهکی

بیش از 90 درصد از کودهای نیتروژنی مصرفی کشور را که سالانه بالغ بر دو میلیون تن می باشد، اوره تشکیل می دهد. اوره رایج ترین کود ازته ای است که در کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. اوره نمی تواند به طور مستقیم در متابولیسم گیاه مورد استفاده قرار گیرد، مگر اینکه توسط آنزیم اوره آز به آمونیاک و دی اکسیدکربن هیدرولیز گردد. فعال سازی آنزیم اوره آز تنها نقش ثابت شده نیکل (ni) در گیاهان می باشد. به منظور مطالعه تأثیر سطوح مختلف نیکل بر فعالیت آنزیم اوره آز، تغییرات پروتئین و رشد، طرح تحقیقاتی بر روی دو گیاه گندم (triticum aestivum l.) رقم پیشتاز و ذرت (zea maize l.) رقم 704 ، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار بر روی دو خاک استریل و غیراستریل در فصل زراعی 1389- 1388 در گلخانه پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی سازمان انرژی اتمی ایران-کرج اجرا گردید. تیمارها شامل دو خاک استریل(s) و غیراستریل (ns) و چهار سطح مصرف خاکی نیکل (0=ni0، 05/0=ni1، 10/0=ni2 و 15/0=ni3 میلی گرم در لیتر برای گندم و 0=ni0، 10/0ni1=، 20/0ni2= و 30/0ni3= میلی گرم در لیتر برای ذرت) و دو سطح محلول پاشی (00/1=nif1 و 00/2=nif2 میلی گرم در لیتر نیکل) با استفاده از سولفات نیکل برای هر دو گیاه بود. به منظور بررسی تغییرات میزان پروتئین و فعالیت آنزیم اوره آز در پایان هفته های چهارم، ششم و هشتم از جوان ترین برگ ها که 75% رشد پهنک آن کامل شده بود نمونه برداری شد. همچنین در پایان رشد از نوک ریشه ها نمونه برداری صورت گرفت. سپس با استفاده از برنامه آنالیز آماری sas داده های آزمایش تجزیه و تحلیل گردید. اثر بخشی تیمارهای مختلف نیکل بر فعالیت آنزیم اوره آز برگ ذرت در تیمار سطح دوم مصرف خاکی نیکل معنی دار گردید(05/0>p). اما در گیاه گندم این اثر معنی دار نشد. تیمارهای مختلف نیکل در میزان پروتئین برگ گندم علی رغم افزایش این صفت اثر معنی داری نگذاشتند لیکن در سطح دوم محلول پاشی میزان پروتئین برگ ذرت ( mg protein/g fwt 78/110) در سطح احتمال 1% معنی دار شد. که ممکن است به دلیل برداشت زود هنگامی که پس از دو ماه انجام گرفت، مشاهده نگردید. در حالی که میانگین رشد در قطعات شاهد در گندم و ذرت به ترتیب 00/9 و 62/13 گرم بود این مقادیر در بهترین تیمار نیکل ni2 برای گندم 31/10 و 81/14 گرم برای ذرت بود. نتایج نشان داد مصرف بهینه نیکل می تواند باعث افزایش فعالیت آنزیم اوره آز، پروتئین برگ، افزایش کارایی کود اوره و در نهایت رشد گیاه گردد. برای بررسی اثر بخشی نیکل در افزایش عملکرد هکتاری گیاهان زراعی و افزایش کارایی کود اوره، انجام تحقیقات میدانی مخصوصا در سطح مزرعه پیشنهاد می شود.